W bieżącym sezonie równolegle z badaniami wykopaliskowymi oraz działalnością edukacyjną prowadziliśmy poszukiwania archiwalnych (czyli odkrytych przez badaczy pruskich, ale o nieznanej aktualnie lokalizacji) oraz nowych stanowisk archeologicznych.
Jak zwykle działaliśmy na obszarze południowej części powiatu mrągowskiego, a jako główny cel wyznaczyliśmy sobie odnalezienie dwóch nekropoli babięckich, bardzo istotnych dla lepszego rozpoznania osadnictwa tego regionu w okresie wpływów rzymskich i wędrówek ludów.
Korzystając z danych LIDAR, podpierając się skąpymi zapiskami archeologów niemieckich oraz analizując przedwojenne mapy terenu wytypowaliśmy najbardziej obiecujący obszar i przystąpiliśmy do jego weryfikacji.
W działaniach poszukiwawczych wspierała nas liczna grupa przyjaciół i pasjonatów z Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia Historyczno-Kolekcjonerskiego: Waldemar Kowalczyk, Michał Duchliński, Jarosław Niedziela, Sebastian Kędzior, Robert Stachnik, Aleksander Szuksztul, Marek Woliński i Jarosław Wyborski. Ich umiejętności okazały się nieocenione przy lokalizacji pierwszego stanowiska znanego w źródłach jako Babięta I (niem. Babienten I).
Cmentarzysko to określane jest w literaturze archeologicznej jako jedno z największych i najbogatszych stanowisk kultury bogaczewskiej, dominującej na Mazurach w okresie wpływów rzymskich, choć użytkowane było również w okresie wędrówek ludów. Łącznie archeolodzy pruscy odkryli na nim niespełna 500 grobów, w ciągu kilku sezonów badawczych realizowanych pod sam koniec XIX i na początku XX wieku (Rzeszotarska-Nowakiewicz 2009).
Mimo że odnalezienie stanowiska archeologicznego jest zawsze wspólnym sukcesem całej ekspedycji, warto w tym miejscu wyróżnić znalazcę. Na ślad Babięt I trafił jako pierwszy Sebastian. Gratulacje!
Podejmowanie materiału z powierzchni przez Iwonę i Michała
Oglądanie znalezisk. Na pierwszym planie Iwona i Sebastian
Odnalezienie pierwszego cmentarzyska automatycznie ukierunkowało nas na drugie – Babięta II, którego lokalizacja została orientacyjnie odmierzona od Babięt I w kierunku zachodnim przez Felixa Ernsta Peisera – głównego badacza interesujących nas nekropoli. Do weryfikacji wytypowanych pozycji przystąpiliśmy tym razem w mniejszym gronie: Bartłomiej Cichosz (student archeologii i uczestnik tegorocznego sezonu wykopaliskowego), Rafał Cywiński, Konrad Jezierski i Marek Makola. Tym razem najlepszą intuicją wykazał się Konrad, który jako pierwszy odnalazł pozostałości po poszukiwanym cmentarzysku.
Babięta II badane były przez Peisera równolegle z I w 1913 roku. Na ich obszarze odkrył 84 groby i określił chronologię stanowiska na okres wpływów rzymskich.
Późniejsze konsultacje ze specjalistami w dziedzinie archeologii bałtyjskiej odnośnie lokalizacji i zebranego materiału zabytkowego potwierdzają nasze przypuszczenia, że odnalezione punkty odpowiadają archiwalnym stanowiskom. Ponowne odkrycie cmentarzysk babięckich dla nauki stało się faktem…
Omawianie wyników po odnalezieniu pierwszego cmentarzyska. Od lewej: Iwona, Marcin i Konrad
Przy okazji poszukiwań babięckich cmentarzysk natrafiliśmy na jedno zupełnie nowe, obiecujące miejsce. Planujemy sprawdzić je metodami geofizycznymi w listopadzie podczas kolejnych badań powierzchniowych i poinformujemy o rezultatach.
13 sierpnia 2018 roku stanowiska Babięta I i II wraz z nowym miejscem zostały zgłoszone do rejestru zabytków. Archeologiczna mapa południowej części powiatu mrągowskiego powoli się zapełnia, choć do odkrycia zostało jeszcze bardzo wiele. Może już tej jesieni wzbogacimy ją o kolejny punkt?
Literatura:
Rzeszotarska-Nowakiewicz A.
- 2009 Próba rekonstrukcji sposobu inwentaryzacji materiałów z cmentarzyska w Babiętach na podstawie ksiąg inwentarzowych Prussia-Museum [w:] Bitner-Wróblewska, G. Iwanowska (red.) Bałtowie i ich sąsiedzi.Marian Kaczyński in memoriam, Seminarium Bałtyjskie t. II, Warszawa, s., 437–462.
